De Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Antwerpen - Twee eeuwen restauratie

Leen Evens, kunsthistorica en gediplomeerd in cultuurmanagement was sinds 2010 adjunct-directeur van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal. Zij werkte beleidsondersteunend en volgde binnen de organisatie tevens de dossiers op die betrekking hebben op de publiekswerking, communicatie en roerend erfgoed. Vanuit deze functie was zij ook nauw betrokken geweest bij de restauratiewerken in de kathedraal. De directie van de kathedraal voerde (in opdracht van de kerkfabriek en met ondersteuning van de eigen technische dienst) permanent overleg met de provincie en de architect om de restauratiewerken en de dagelijkse werking van de kathedraal zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen. Sedert 2016 werkt zij in de onderwijssector.

Joke Bungeneers behaalde in 1981 aan de Universiteit Gent het diploma van licentiaat in de geschiedenis, richting Oudste Tijden en Nationale Archeologie. In de periode 1984 – 1986 werkte zij als projectarcheoloog voor de Ugent. In 1987 startte ze als vrijwillig wetenschappelijk medewerker bij de Afdeling Archeologie van de stad Antwerpen, waar ze onder andere werd ingezet bij het archeologisch onderzoek in de kathedraal van Antwerpen tijdens de zogenaamde ‘scharnierfase’ die de binnenrestauratie van koor en kruisbeuken voorafging. Sinds 1988 is ze verbonden aan de dienst Erfgoed van de provincie Antwerpen, aanvankelijk als projectarcheoloog en vanaf 1993 als erfgoedconsulent archeologie & monumentenzorg. Sinds 1 mei 2012 is ze diensthoofd Erfgoed. Foto ©DDLE

Madeleine Manderyck, licentiaat in de Archeologie en Kunstwetenschappen (KULeuven), was van 1976 tot 2017 verbonden aan de Rijksdienst voor Monumenten- en Landschapszorg, thans het agentschap Onroerend Erfgoed, eerst als verantwoordelijke voor de inventarisatie van het bouwkundig patrimonium, vanaf 1978 voor interieurzaken en roerend erfgoed. Ze is gespecialiseerd in de monumentale glasschilderkunst, is voorzitter van het Corpus Vitrearum België en expert member  in het International Scientific Committee for the conservation of stained glass (ICOMOS-Corpus Vitrearum). Foto ©Privécollectie

Amke Maes is burgerlijk ingenieur architect (Universiteit Gent) en gediplomeerd in de monumenten- en landschapszorg (CVO Deurne). Zij startte haar loopbaan in 2001 als zelfstandige medewerker bij een architectenbureau gespecialiseerd in restauratie van beschermde monumenten. Sinds 1 juli 2010 werkt ze bij de dienst architectuur en vastgoed (DAV) van de provincie Antwerpen. Als projectverantwoordelijke volgt ze onder meer de restauratiewerken van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal nauwgezet op alsook  de instandhoudingswerken in de Mechelse kathedraal.  Ze schreef mee aan de erfgoedgids 'Het Atoomdorp Mol' ( verschenen in 2008) waarin ze de verschillende gebouwen en hun architecten belicht. Foto © privécollectie

Rutger Steenmeijer, architect en deskundige in conservatie en restauratie (NHIBS Antwerpen), leidt sinds 1978 een architectenbureau gespecialiseerd in de restauratie van monumentale gebouwen. Sinds 1996 is hij belast met de restauratie van de O.-L.-Vrouwekathedraal van Antwerpen in opdracht van de provincie Antwerpen, in 2009 kwam daar de grote toren bij, voor de stad Antwerpen. Hij is gastdocent aan de mastersopleiding monumenten- en landschapszorg van de Universiteit Antwerpen. Hij was eveneens ondervoorzitter van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, tot aan de opheffing van de KCML in 2014. Hij geeft regelmatig lezingen en verleent medewerking aan publicaties, waaronder als medeauteur van het boek Hoven van Plaisantie: het ‘soete’ buitenleven in de provincie Antwerpen. 16de-20ste eeuw. Foto ©steenmeijer.be

Serge Migom, licentiaat kunstwetenschappen (KU Leuven) en master in de monumentenzorg (Raymond Lemaire International Centre for Conservation), is sedert 2000 verbonden aan de dienst Erfgoed van het Provinciebestuur Antwerpen. Momenteel leidt hij het “Team Erfgoedwerking” en volgt hij de restauratie van het historische patrimonium van de provincie op, zoals de kathedralen van Antwerpen en Mechelen. Hij is gespecialiseerd in de architectuur en monumentenzorg van de 19de en de vroege 20ste eeuw en publiceerde hierover verschillende artikels en werken, waaronder het boek 'Een huis voor de Provincie', over de bouwgeschiedenis van de Antwerpse provinciehuizen. Hij was auteur van een publicatie over Baksteengotiek in de Kempen en co-auteur van een boek over de Antwerpse wereldtentoonstelling van 1930, beide in de reeks Erfgoedgidsen (een samenwerking tussen OKV en het Antwerpse Provinciebestuur). Hij werkte als curator of auteur mee aan projecten rond Giovanni Niccolò Servandoni, de Antwerpse kathedraal, de Vleeshuiswijk in Antwerpen, Bokrijk en het verdwenen hôtel d’Ursel in Brussel. Foto © Stefan Dewickere

Willem Aerts (1950-2013) studeerde Kunstgeschiedenis en Oudheidkunde (R.U. Gent) en Monumenten- en Landschapszorg (HAIR). Hij  startte in 1979 als wetenschappelijk assistent bij de Cultuurdienst van de provincie Antwerpen. Tegen het einde van de jaren 1980 was hij er in geslaagd een klein team ‘Kunstpatrimonium’ uit te bouwen, de eerste voorloper van wat vanaf 1996 de Dienst Erfgoed zou heten en waarvan hij ruim 20 jaar diensthoofd was. Een van de realisaties waar Willem zelf het meest trots op was, is de tweede fase van de binnenrestauratie van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Antwerpen. Hij volgde deze werken sinds begin jaren 1980 op voor de provincie, in nauw overleg met het toenmalige Monumenten & Landschappen. Het was waarschijnlijk de eerste maal dat dergelijke restauratie niet enkel vanuit architectonisch aspect werd opgevolgd, maar ook een grondige kunsthistorische voorbereiding en begeleiding kreeg. Het is grotendeels Willems verdienste dat na de eerste restauratiefase van het schip, de restauratieplannen voor de verdere fases werden aangepast aan de nieuwste inzichten van de monumentenzorg. Het was dan ook passend dat zijn afscheid op 19 april 2013 in de door hem zo geliefde kathedraal doorging. Foto ©privécollectie